Đáp án gợi ý đề thi môn Ngữ văn tốt nghiệp THPT 2022

Sáng 07/07/2022, hơn 1 triệu thí sinh trên cả nước đã bước vào làm bài thi môn Ngữ văn kỳ thi tốt nghiệp THPT năm 2022. Thí sinh làm bài thi môn Ngữ văn theo hình thức tự luận.

Dưới đây là đề thi và gợi ý đáp án môn Ngữ văn được mobiEdu cập nhật để thí sinh tham khảo:

HƯỚNG DẪN GIẢI ĐỀ THI TỐT NGHIỆP THPT 2022

I. ĐỌC HIỂU

Câu 1. Thể thơ tự do

Câu 2. Tính từ: trong, tính khiết, khỏe, mơn mởn.

Câu 3.

- Tuổi trẻ - sao trời mát mắt (khi yên bình, hạnh phúc ngước nhìn lên)

+ Ánh sáng, niềm tin, hi vọng

+ vẻ đẹp dịu dàng, bình yên

- Tuổi trẻ - ngọn lửa thiêng liêng (khi giặc giã đụng vào bờ cõi)

+ bùng cháy mãnh liệt, quyết liệt, hết mình

+ ngọn lửa của cống hiến

* Tác dụng:

- Khẳng định vẻ đẹp tinh khôi, tràn đầy sức sống của tuổi trẻ; nhấn mạnh tinh thần nhiệt huyết, sức trẻ, khát vọng cống hiến của tuổi trẻ đối với Tổ quốc.

- Gợi hình ảnh sinh động, gợi hình, gợi cảm.

Câu 4.

* Suy ngẫm của tác giả về ý nghĩa sự hi sinh của tuổi trẻ

+ Tuổi trẻ cống hiến, hi sinh và góp phần tạo nên những giá trị, lịch sử; từ đó thể hiện và đề cao tinh yêu nước, tinh thần dân tộc. Dẫu có hy sinh, vẻ đẹp tâm hồn, tình yêu tổ quốc, tinh thần chiến đấu của những người trẻ tuổi ấy vẫn sống mãi như ánh sao chói lên lần cuối.

+ Khẳng định và đề cao những phẩm chất, lý tưởng cần có của con người trong mối quan hệ với quê hương, đất nước. Tinh thần bất khuất ấy sẽ là hành trang cho các thế hệ mai sau. Họ sẽ bất tử cùng dân tộc.

+ Khơi dậy ý thức về tình yêu nước và trách nhiệm với cộng đồng cho những thế hệ sau. Sự hy sinh của những con người trẻ tuổi trong đoạn trích chính là bài học về lẽ sống cho thế hệ trẻ hôm nay.

+ Thể hiện sự trân trọng, tự hào với thế hệ đi trước và niềm tin vào những thế hệ kế cận.

II. LÀM VĂN

Câu 1. Thế hệ trẻ cần có trách nhiệm trong cả suy nghĩ và hành động để tiếp bước các thế hệ đi trước.

Dàn ý

* Giải thích

- Thế hệ trẻ là những người thuộc lứa tuổi thanh niên, thiếu niên, là chủ nhân tương lai của đất nước, động lưc giúp xã hội phát triển.

- Trách nhiệm của thế hệ trẻ đối với quê hương đất nước là tiếp bước cha ông, những người đi trước, tiếp tục góp sức giữ gìn nền độc lập, tích cực xây dựng nước nhà ngày càng vững mạnh.

* Bàn luận

- Mỗi chúng ta khi sinh ra đã được sống trong nền hòa bình của đất nước. Để có được điều may mắn đó là sự nỗ lực, gắng sức thậm chí không tiếc hi sinh xương máu của những thế hệ cha ông đi trước để bảo vệ, giữ gìn độc lập của Tổ quốc.

- Thế hệ trẻ ngày nay cần phải cống hiến nhiều hơn để không phụ lòng trước công lao của thế hệ đi trước, đồng thời để phát triển nước nhà ngày càng vững mạnh, giàu đẹp, sánh ngang với các cường quốc năm châu.

- Thế hệ trẻ cần làm gì?

+ Ở khía cạnh suy nghĩ, thế hệ trẻ cần có nhận thức đúng đắn về sức trẻ (khát vọng, mơ ước, nhiệt huyết,…) và những hiểu biết đúng đắn, sâu sắc về lịch sử hào hùng, vẻ vang, về truyền thống yêu nước của dân tộc; từ đó có ý thức trân trọng những di sản mà cha ông đã để lại, có ý thức giữ gìn, phát huy những truyền thống tốt đẹp của thế hệ trước.

+ Ở khía cạnh hành động, thế hệ trẻ nên học tập, trau dồi bản thân, rèn luyện đạo đức, sống vì tập thể, sống có ước mơ, hoài bão, lí tưởng; tích cực tham gia vào các hoạt động công ích, các hoạt động tình nguyện, sẵn sàng chia sẻ, giúp đỡ người khác.

* Dẫn chứng:

Nguyễn Văn Thạc – mãi mãi tuổi 20, Nhật ký Đặng Thùy Trâm

Đời người chỉ sống có một lần. Phải sống sao cho khỏi xót xa ân hận vì những năm tháng đã sống hoài sống phí (Thép đã tôi thế đấy- Nikolai Alexeevich Ostrovsky).

- Nguyễn Thúc Thùy Tiên đăng quang tại Miss Grand International 2021 và trở thành người đẹp Việt Nam đầu tiên giành chiến thắng tại đấu trường nhan sắc uy tín này. Tại cuộc thi, Nguyễn Thúc Thùy Tiên cũng có nhiều hoạt động nhằm góp phần quảng bá văn hóa, con người Việt Nam; tôn vinh màu áo xanh của đội ngũ y, bác sỹ tuyến đầu chống dịch COVID-19.

- Nguyễn Thành Trung khởi nghiệp với Axie Infinity – game nuôi thú ảo chạy trên nền tảng blockchain. Tháng 5/2021, đội ngũ Axie Infinity gọi vốn thành công 7,5 triệu USD từ chương trình Shark Tank của Mỹ. Các sản phẩm của Nguyễn Thành Trung giúp mọi người có thể tiếp cận với công nghệ blockchain và những khái niệm mới về tài chính một cách dễ dàng.

* Phản đề:

- Nhiều người trẻ hiện nay chưa ý thức về trách nhiệm của mình, có lối sống ỷ lại, không muốn học hỏi, cống hiến cho cộng đồng, xã hội.

- Lối sống ích kỉ chỉ biết đến bản thân.

*Kết đoạn: Khẳng định lại vấn đề và liên hệ bản thân.

Câu 2.

*Giới thiệu khái quát về tác giả Nguyễn Minh Châu, tác phẩm Chiếc thuyền ngoài xa và đoạn trích.

- Nguyễn Minh Châu là nhà văn tiêu biểu của văn học Việt Nam thời chống Mỹ, cũng là người mở đường xuất sắc cho công cuộc đổi mới văn học từ sau năm 1975. Ở giai đoạn trước, ngòi bút của ông theo khuynh hướng sử thi, thời kỳ sau, chuyển sang cảm hứng thế sự với những vấn đề về đạo đức và triết lý nhân sinh.

- Chiếc thuyền ngoài xa (1983) là truyện ngắn xuất sắc của Nguyễn Minh Châu trong thời kỳ sau. Truyện ngắn lúc đầu được in trong tập Bến quê (1985), sau được nhà văn lấy làm tên chung cho một tuyển tập truyện ngắn (in năm 1987). Truyện mang đậm phong cách tự sự - triết lý, kể về chuyến đi thực tế của nghệ sĩ nhiếp ảnh Phùng.

- Đoạn trích (đã cho) nằm ở phần đầu tác phẩm đã tập trung khắc họa vẻ đẹp của “chiếc thuyền ngoài xa”, qua đó gửi gắm thông điệp nghệ thuật sâu sắc của nhà văn.

* Phân tích đoạn trích:

– Phát hiện của nghệ sĩ Phùng:

+ Vẻ đẹp của bức tranh: cảnh đắt trời cho

++ Vị trí quan sát: từ xa, trong sương mù màu trắng sữa, mơ hồ, lòe nhòe giúp Phùng đã khám phá được vẻ đẹp lãng mạn của bức tranh.

++ Đường nét: nét loè nhòe của bầu sương mù, chấm phá thêm bằng nét cong của mui thuyền khum khum, đường tròn của tấm lưới với hai gọng vó hình con dơi.

++ Màu sắc: sự pha trộn hài hòa, hoàn hảo giữa màu trắng sữa và màu hồng hồng của mặt trời đã tạo nên vẻ đẹp trong sáng, thuần khiết, thánh thiện cho khung cảnh.

+ Cảm giác của Phùng: bối rối, trong trái tim như có cái gì bóp thắt vào

++ Xúc động vì thấy mình may mắn bắt được khoảnh khắc trời cho.

++ Biểu hiện của một tâm hồn nghệ sĩ thăng hoa, giàu xúc cảm vì anh phát hiện chân lí: “cái đẹp là đạo đức”.

- Tâm trạng và hành động của Phùng:

* Nhạy bén với vẻ đẹp “trời cho” hết sức thơ mộng của cảnh vật trên đầm phá làng chài; “bối rối”, “trong trái tim như có cái gì bóp thắt vào”. Đây là cơn “đau đẻ”, khoảnh khắc xung động cực điểm để tác phẩm hoài thai.

* Niềm hân hoan của sự khám phá và sáng tạo tràn ngập tâm hồn khi chìm đắm trong những suy tưởng về sự thống nhất giữa cái đẹp và cái thiện, về sự tận thiện tận mĩ của nghệ thuật và cuộc sống. “Cái đẹp là đạo đức”, khoảnh khắc phát hiện ra một tác phẩm độc đáo là sự “khám phá chân lý của sự toàn thiện, khám phá thấy cái khoảnh khắc trong ngần của tâm hồn”. Cái đẹp “thanh lọc” tâm hồn, giúp tâm hồn con người cao khiết, không gợn đục, thánh thiện.

* Mải mê thưởng lãm, vồ vập nắm bắt, háo hức ghi vào ống kính điêu luyện của mình. Không phải lựa chọn gì nữa, Phùng bấm một hồi “liên thanh”. Dường như thiên nhiên đã bày sẵn tuyệt tác, người nghệ sĩ chỉ việc ghi lại một cách dễ dàng.

Đoạn này cho thấy Phùng có tâm hồn nhạy cảm và say mê cái đẹp thơ mộng của cảnh vật, tức là có khả năng khám phá, phát hiện tinh tế và có những rung động mãnh liệt trước những vẻ đẹp phong phú trong cuộc sống.

– Chọn điểm nhìn trần thuật sắc sảo của nghệ sĩ Phùng; ngôn ngữ khách quan, chân thực…

* Liên hệ đến hình ảnh chiếc thuyền đang chống chọi với sóng gió giữa phá để rút ra thông điệp về mối quan hệ giữa nghệ thuật và cuộc sống.

– Tương đồng: đều là cảnh con thuyền giữa biển khơi được cảm nhận qua cái nhìn của nghệ sĩ Phùng,

– Sự khác biệt:

+ Vị thế quan sát: cảnh biển quan sát được quan sát với tư cách của một người nghệ sĩ đang sáng tạo cái đẹp; cảnh biển trong cơn bão được quan sát từ góc độ con người công dân đời thường.

+ Khung cảnh và cảm xúc: cảnh biển buổi sáng tĩnh lặng, êm đềm, lãng mạn khiến Phùng cảm được thanh lọc tâm hồn; cảnh biển trong cơn bão dữ dội khiến Phùng thấu hiểu những lo lắng, trăn trở của con người.

* Thông điệp:

- Nghệ thuật lấy chất liệu từ đời sống, mà phản ánh trở lại đời sống: Văn học và đời sống là những vòng tròn đồng tâm mà tâm điểm là con người,

~ Nghệ thuật không là ánh trăng lừa dối, không nên là ánh trăng lừa dối! Nghệ thuật có thể chỉ là tiếng đau khổ kia, thoát ra từ những kiếp người lầm than

+ Nhà văn là người thư kí trung thành của thời đại (Balzac) / Nhà văn phải là một thứ côn trùng lấy cái râu mà thăm dò không khí thời đại (NMC).

+ Văn học là tấm gương phản chiếu (Stendha)

- Nghệ thuật (Văn học) không chỉ sao chụp, copy lại hiện thực khách quan mà còn cải tạo, thay đổi đời sống, thể hiện cái nhìn suy tư, trăn trở, thông điệp của tác giả (cái nhìn chủ quan) thậm chí còn dự báo hiện thực.

- Phải có cái nhìn thấu đáo, toàn diện, sâu sắc nhiều góc độ.